Grzegorz Nowakowski

Podczas pracy nad naszym modelem samolotu zawsze dochodzimy do punktu, w którym musimy zdecydować, czy naklejamy kalkomanię, czy też będziemy używać szablonów do malowania oznaczeń. Opcja pierwsza jest na pewno atrakcyjniejsza ze względu na wygodę i czas. Opcja druga, dużo bardziej pracochłonna, w modelarzu, który wcześniej nie używał szablonów, może wywołać obawę przed zniweczeniem efektu swojej pracy przez nie opanowaną w 100 % nową technikę malowania, tym niemniej bardziej odpowiada ona prawdzie historycznej. Zachowało się sporo zdjęć ukazujących sposób malowania oznaczeń na samolotach wykonywanych w warunkach polowych. Były malowane „od ręki”, pędzlem od szablonu, natryskiem, od linijki (np. białe obwódki na ciemnych cyfrach i szewronach samolotów niemieckich) i na szereg innych sposobów uzależnionych od inwencji i wyposażenia „malarza” oraz rodzaju malowanego oznaczenia. Nie należy również zapominać o różnego rodzaju domalowaniach po pracach naprawczych lub przenosinach samolotu z jednostki do jednostki. Upraszczając zagadnienie wymienię kilka punktów, które przemawiają za stosowaniem szablonów: 

1. naturalność malowanej powierzchni
2. możliwość dobrania odpowiedniej kolorystyki znaków
3. brak śladów przejrzystej folii między znakami
4. nie utrudnione stosowanie cieniowania
5. uniknięcie kłopotów z niwelowaniem grubości kalkomanii (niektóre są naprawdę GRUBE)
6. elastyczność i przyczepność folii szablonowej (każdy wie, że niektórych kalkomanii bez arsenału środków chemicznych nie da się położyć)
7. możliwość kilkakrotnej zmiany położenia szablonu, w sytuacji kiedy nie możemy „trafić” w odpowiednie miejsce, czynność niemożliwa z kalkomanią, która została nasączona środkami chemicznymi

Na użycie szablonów do malowania oznaczeń po raz pierwszy zdecydowałem się, kiedy w zeszłym roku pokazały się na rynku, nasze krajowe szablony z Montexu. Od innych szablonów odróżnia je lepsza przejrzystość, delikatniejszy klej i doskonała przyczepność. Dodatkowym atutem jest maska do malowania kabiny sprzedawana w komplecie z szablonami.
Poniżej postaram się opisać krok po kroku, moją metodę malowania oznaczeń z użyciem szablonów na przykładzie budowanego modelu P-40B w skali 1:32 (Trumpeter), w barwach AVG, do którego wykorzystałem zestaw Super Mask K 32002, ale przedtem kilka uwag ogólnych: 

• model i oznaczenia malowany farbami Gunze Sangyo
• zasłaniamy większą powierzchnię modelu niż wydawałoby się to konieczne
• gęstość farby dobieramy tak, by była gęstsza niż do malowania kamuflażu
• malujemy małym strumieniem, tak aby farba zasychała zaraz po zetknięciu z modelem
• zaczynamy malować od najjaśniejszego koloru, jeżeli jest to możliwe (w przypadku malowania ciemnych cyfr lub liter z jasną obwódką, tudzież szewronów malowanych na samolotach niemieckich mamy dwie metody – albo malujemy cały zarys na biało i wklejając później w obrys szablonu cienkie obwódki i uszczelniając miejsca styku malujemy środek na żądany kolor lub postępujemy odwrotnie, malując cały obrys szablonu ciemnym kolorem, a później wklejamy trzon litery lub cyfry pozostawiając do zamalowania tylko wąską obwódkę. Ten drugi sposób wydaje mi się praktyczniejszy, unikamy kłopotów z odpowiednim uformowaniem cieniutkiej obwódki, ale jest i minus tego sposobu. Jasna farba musi być z gatunku „dobrze kryjących” żeby nie wyszły różnice w grubości warstw farby)
• przy nanoszeniu jasnego koloru na ciemny, nanosić 2-3 warstwy farby delikatnym strumieniem w niewielkich odstępach czasowych
• szablony nie mają prawa odstawać od powierzchni modelu, folia z której są wykonane jest tak elastyczna, że sama ładnie układa się na modelu
• szablony znaków o dużym stopniu skomplikowania np. chiński znak rozpoznawczy możemy przenosić na model łącząc jego elementy zbędnymi paskami, które usuwamy po naklejeniu na powierzchnię modelu
• po naklejeniu na model szablonu nie naciągamy folii, gdyż może ulec deformacji (folia ma klej na tyle dobry, że swobodnie można go kilkakrotnie zdejmować i naklejać)
• w przypadku malowania znaków na tym konkretnie modelu stosowałem się do instrukcji dołączonej do zestawu

Zdjęcie 1 – model po naniesieniu kamuflażu, dzięki brytyjskim oznaczeniom zawartym w zestawie do drugiej wersji malowania wykonanie imitacji zamalowanych, kadłubowych i skrzydłowych znaków rozpoznawczych było stosunkowo proste 

 Zdjęcie 2 – zaczynamy malować sylwetkę „piekielnego anioła”, na kadłub naklejamy zewnętrzny kształt szablonu 

 Zdjęcie 3 – po zasłonięciu większej powierzchni kadłuba i skrzydła nanosimy delikatnym strumieniem białą farbę stanowiącą tło emblematu 

 Zdjęcie 4 – po pomalowaniu tła, i wyschnięciu farby naklejamy elementy, które mają pozostać białe, tzn. skrzydełka „anioła”, cieniutką zewnętrzną otoczkę, linię kręgosłupa i otoczkę aureoli, następnie ponownie zasłaniamy większy obszar modelu i nanosimy bardzo delikatnym strumieniem (wręcz „mgiełką”) czerwony kolor 

 Zdjęcie 5 – widok na gotowy emblemat po naniesieniu czerwonego koloru, wyschnięciu farby i zdjęciu folii maskujących 

W następnym etapie postaram się opisać sposób malowania chińskich znaków rozpoznawczych. Ich kształt i konstrukcja jest dosyć skomplikowana, postanowiłem więc stosować się do wskazówek zamieszczonych w instrukcji.

Zdjęcie 6 – na skrzydła naklejamy zewnętrzne obrysy znaków, oczywiście pamiętając o konieczności  zasłonięcia większych powierzchni skrzydeł i nanosimy biały kolor stanowiący tło znaku 

 Zdjęcie 7 – po wyschnięciu białej farby przygotowujemy się do wklejenia środków znaków. Najpierw wyciągamy z zewnętrznego pierścienia zbędne trójkąty i wewnętrzny cienki okrąg, w efekcie otrzymujemy znaki widoczne na zdjęciu, jeszcze na podkładzie folii. Następnie za pomocą np. zbędnych pasków folii, które naklejamy na widoczne koło i zewnętrzny pierścień przenosimy oba elementy razem na model. Po naklejeniu ich w żądanym miejscu, zdejmujemy paski transportowe. 

 Zdjęcie 8 – widok na model po wykonaniu wyżej opisanych czynności. Na tak przygotowane miejsca nanosimy kolor granatowo-niebieski 

 Zdjęcie 9 – efekt końcowy po naniesieniu granatowo-niebieskiej farby i zdjęciu folii maskującej, widok tylko na jedno skrzydło, aby można było uwidocznić więcej szczegółów 

 Po zakończeniu pracy nad znakami rozpoznawczymi przystępujemy do malowania szczęk rekina. Tym razem również postępuję zgodnie z instrukcją

Zdjęcie 10 – naklejamy zewnętrzny kształt szczęk, zasłaniając również pozostałe powierzchnie modelu i natryskujemy białą farbę 

 Zdjęcie 11 -  po naniesieniu białego koloru tła i wyschnięciu farby wklejamy elementy szablonu z zębami 

 Zdjęcie 12 – zamalowujemy górną część szczęk kolorem szarym 

 Zdjęcie 13 – Po wyschnięciu szarej farby naklejamy elementy szablonu zasłaniające kolor szary i przygotowujemy się do malowania kolorem czerwonym, którym ma być pomalowana dolna część szczęk 

 Zdjęcie 14 – widok po naniesieniu koloru czerwonego. Po wyschnięciu farby przystępujemy do ostatniego etapu malowania szczęk 

 Zdjęcie 15 – zasłaniamy całą wewnętrzną powierzchnię szczęk przygotowując model do naniesienia ostatniego koloru, czyli czarnej obwódki 

Zdjęcie 16 – naniesiony ostatni kolor, teraz pozostaje nam czekać aż wyschnie farba i zdjąć folie maskujące. Wszystkie elementy szablonów potrzebne do zasłaniania niemalowanych na danym etapie prac fragmentów powierzchni szczęk znajdują się w zestawie i są uwzględnione w dołączonej instrukcji. 

 Zdjęcie 17 i 18 – efekt końcowy najtrudniejszego etapu malowania oznaczeń modelu P–40B w barwach AVG 

 Zdjęcie 19 - pokazuje kabinę oklejoną maskami z zestawu od środka i od zewnątrz 

 Zdjęcie 20 - pokazuje kabinę po pomalowaniu, maski pasują bardzo dobrze, nie wymagają żadnych poprawek 

 Zdjęcie 21 – po naklejeniu zewnętrznego obrysu numeru taktycznego natryskujemy delikatnym strumieniem białą farbę 

 Zdjęcie 22 – widok na namalowany numer taktyczny 

 Zdjęcia 23 –27 pokazują gotowy model wykonany prosto z pudełka, bez żadnych zestawów waloryzacyjnych 

Reasumując – malowanie oznaczeń szablonami jest na pewno trudniejsze i bardziej pracochłonne, ale efekt który uzyskujemy w zamian, moim zdaniem jest tego wart. Zdjęcia, prawdopodobnie nie są w stanie dokładnie pokazać różnic między oznaczeniami malowanymi a naklejanymi z kalkomanii, intencją tego tekstu było wykazanie, że tak malowane oznaczenia są możliwe do wykonania, dają nieograniczone możliwości co do wyboru kolorystyki znaków, cieniowania itp. Oznaczenia z kalkomanii są idealnie równe i symetryczne, co w zestawieniu z odtwarzaniem, często niechlujnego lub zniszczonego kamuflażu stwarza wrażenie nieautentyczności. Szablony dają nam możliwość dowolnego manipulowania barwą, ubytkami, a nawet symetrią znaków. Ostateczny wybór metody oznaczania modelu jest jednak indywidualnym wyborem każdego modelarza i  nie ma tu jedynej słusznej drogi. Niech każdy buduje swoje modele wedle własnego uznania i tak żeby praca nad nimi była przyjemnością, bo przecież o to tu głównie chodzi.